ΣΙΑ – Στα χώματα όπου ασκήτεψε ο Άγιος Ιωάννης Σπηλαιώτης

Κατηγορία:

Περιγραφή

Το βιβλίο διατίθεται από την Εκκλησιατική επιρτοπή Σιάς.

Απόσπασμα από το βιβλίο

 ΙΕΡΟΣ   ΝΑΟΣ   ΠΑΝΑΓΙΑΣ

(Γενέθλιον  της  Υπεραγίας  Θεοτόκου)

 Στον  πυρήνα  του  χωριού  Σιά,  ανάμεσα  σε  πετρόκτιστα  και  πλινθόκτιστα  σπίτια,  περιτριγυρισμένος  από  στενά  γραφικά  δρομάκια,  ορθώνεται  ο  ενοριακός  ναός  της  κοινότητας,  αφιερωμένος   στο  Γενέθλιον  της  Δεσποίνης  και  Αειπαρθένου  Μαρίας.  Κτισμένος  από  βουνίσιες  ηφαιστιογενείς   πέτρες  και  στα  εξωτερικά  σημεία  όπου  έγιναν  επιδιορθώσεις,  χρησιμοποιήθηκαν    λαξευμένοι  πωρόλιθοι,  ο  μονόκλιτος,  καμαροσκέπαστος  με  σταυροθόλια  ιερός  ναός,  φαίνεται  ν’  αποτελεί  κτίσμα  των  μέσων  του  18ου  αιώνα,  ίσως   και  των  προγενέστερων   χρόνων.

Η  αρχαιότερη  γραπτή  μαρτυρία  που  υπάρχει  για  το  ναό,  αναφέρεται  στο  έτος  1756,  χρονολογία  κατά  την  οποία   κατασκευάστηκε  το  επιχρυσωμένο  ξυλόγλυπτο  τέμπλος  και  αρκετές  από  τις  εικόνες  που  το  κοσμούν.  Στη  βάση  του  μεγάλου  Σταυρού  του  εικονοστασίου,  που  ακουμπά  στο  ύψος  της  δεύτερης  σειράς  των  μικρών  αποστολικών  εικόνων,  χειρόγραφη   επιγραφή  αναφέρει:

 1756  Γέγονεν  το  τέμπλος  μετά  του  Σταυρού.  Δέησις  Χ΄΄ Μιχαήλ  Χ΄΄ Γεωργίου.

Η  πιο  πάνω  χρονολογία   αναγράφεται  και  πάνω στις  μεγάλες  προσκυνηματικές  εικόνες  του  Παντοκράτορα,  της  Παναγίας,  του  Αγίου  Ιωάννου  του  Θεολόγου,  του  Αρχαγγέλου  Μιχαήλ,  του  Ιωάννου  Προδρόμου  και  του  Αγίου  Νικολάου.  Όπως  αναφέρει  μικρή  επιγραφή  στο  κάτω  μέρος  των  εικόνων,  αυτές  αποτελούν  έργα  του  μοναχού  Φιλάρετου,  ο  οποίος  ανήκε  στη  ξακουστή  αγιογραφική  ομάδα  της  Ιεράς  Μονής  Αγίου  Ηρακλειδίου.  Φαίνεται  πως  για  μεγάλο  χρονικό διάστημα,  το  εικονοστάσι  της  εκκλησίας  της  Παναγίας  στη  Σιά,  κοσμείτο  μόνο  με  τα  πιο  πάνω  εικονίσματα,  ενώ  μεταγενέστερα   κατά  το  1887,  ιστορήθηκαν  και  οι  εικόνες  των  Αγίων  Πάντων  και    των  Τριών  Ιεραρχών,  από  τον  μακαριστό  Σταυροβουνιώτη  μοναχό – αγιογράφο  Διονύσιο  Χρηστίδη,  μια  πρυτανεύουσα  ασκητική  μορφή,  που  έθεσε  τις  βάσεις  του  κοινόβιου  μοναχισμού  στην  Κύπρο.

Διαβάστε περισσότερα

Χειρόγραφη  επιγραφή  που  είναι  καταγραμμένη  στο  πίσω  μέρος  του  εικονοστασίου,  το  οποίο  είναι  ορατό  μέσα  στο  Άγιο  Βήμα,  αναφέρεται  σε   επιδιόρθωση  και    χρωμάτισμα   του,  που  έγινε  το  1852.  Η  επιγραφή  που  είναι  γραμμένη  με  κεφαλαία  γράμματα    έχει  ως  εξής:

ΑΡΧΙΘΥΤΟΥ   ΚΥΡΙΟΥ   ΚΥΡΙΛΛΟΥ   ΚΑΙ  ΕΠΙ   ΤΗΣ   ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΦΗ   ΚΥΡΙΑΚΟΥΣ   ΚΑΙ   ΤΩΝ   ΤΕΚΝΩΝ

ΤΟ   ΠΑΡΟΝ   ΤΕΜΠΛΟΣ   ΚΑΙ   ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΝ   ΟΝ

ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΘΗ   ΚΑΙ   ΕΧΡΩΜΑΤΙΣΘΗ   ΜΕΤΑ   ΤΩΝ   ΕΙΚΟΝΩΝ

ΕΠΙΚΥΡΩΣΤΕ,   ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ,   ΕΟΡΤΩΝ,   ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΥ,

ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΩΝ,   ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ,   ΘΕΟΛΟΓΟΥ,   ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΚΑΙ   ΤΟΥ   ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΥ   ΜΙΧΑΗΛ   ΚΑΙ    ΑΓΙΑΣ   ΤΡΑΠΕΖΗΣ,

ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΟΥ   ΚΑΙ   ΤΟΥ   ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟΎ   ΘΡΟΝΟΥ

ΟΥΣ   ΑΠΟΔΟΣ   ΤΟΝ   ΜΙΣΘΟΝ   ΑΥΤΩΝ   ΕΝ   ΤΗ   ΒΑΣΙΛΕΙΑ   ΣΟΥ

1852   ΧΡΙΣΤΟΥ

Μια  άλλη  μικρότερη  επιγραφή  που  βρίσκεται  στο  κάτω  μέρος  του   εικονίσματος  του  Αγίου  Νικολάου   και  κατά  μεγάλη  πιθανότητα  σχετίζεται  με  το επιχρύσωμα    του  τέμπλου,  αναφέρει:

ΤΗΝ   ΠΡΟΝΟΙΑΝ   ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ   ΔΕΣΠΟΤΟΥ

ΤΗΝ   ΔΕ   ΦΡΟΝΤΙΔΙ   ΓΕΩΡΓΙΟΥ   ΙΕΡΕΩΣ

ΚΑΙ   ΙΩΑΝΝΟΥ   ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ   ΚΑΙ   ΤΕΚΝΩΝ

ΟΙΤΙΝΕΣ   ΣΥΝΕΔΡΑΜΟΝ   ΚΑΙ   ΟΙ   ΕΓΧΩΡΙΟΙ   ΠΑΝΤΕΣ

ΧΡΙΣΤΕ   ΙΗΣΟΥ   ΤΟΝ   ΖΗΛΟΝ

(Λέξη  αδιάγνωστη)   εν  έτει   1867  ΧΥ

 Η  αφιερωματική  εικόνα  της  Παναγίας,  είναι  τοποθετημένη  δίπλα  από  το  εικονοστάσι,  στη  νοτιοανατολική  γωνιά  του  κυρίως  ναού  και  φέρει  αργυρεπίχρυσο  κάλυμμα,  πάνω  στο  οποίο  υπάρχει  με  χτυπητά  γράμματα,  η  ακόλουθη  επιγραφή:

 1870   ΕΚΟΣΜΗΘΗΝ   ΦΡΟΝΤΙΔΙ

ΜΕΝ   ΤΩΝ   ΕΠΙΤΡΟΠΕΥΟΝΤΩΝ   ΗΔΗ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ   ΙΕΡΕΩΣ

ΚΑΙ   ΤΩΝ   ΠΡΟΑΝΑΛΩΜΑΣΙ   ΜΑΡΙΑΣ

ΚΑΙ   ΤΩΝ   ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ   ΤΗΣ   ΚΩΜΗΣ   ΤΑΥΤΗΣ

Αξιοπρόσεκτη  είναι  μια  μεγάλη  τοιχογραφία,  ανάμεσα  στα  δυο  βορειοανατολικά  παράθυρα  του  ναού,  στην   οποία  απεικονίζεται  έφιππος,  ο  Στρατηλάτης  Άγιος  Γεώργιος.  Στη  μέση  της  αριστερής  πλευράς  της  τοιχογραφίας,  υπάρχει  ξεθωριασμένη  αδιάγνωστη  επιγραφή,  της  οποίας  αν  γίνει  κατορθωτή  η  ανάγνωση,  ίσως  ριχθεί  περισσότερο  φως  στην  ιστορία  του  ναού.

Η  κύρια  είσοδος  του  ναού  βρίσκεται  στη  νότια  πλευρά,  ενώ  υπάρχει  και μικρότερη  είσοδος,  στη  δυτική.  Στο  βόρειο  τοίχο  υπάρχουν  τρία  μεγάλα  παράθυρα  και  στο  νότιο  δυο.  Ένα  μικρότερο  παράθυρο  υπάρχει   στην  ανατολική  πλευρά  του  Αγίου  Βήματος.  Στη  νοτιοδυτική  άκρη  του  ναού,  τσιμεντένιο  κλιμακοστάσιο  οδηγεί  στον  αρκετά  ευρύχωρο  γυναικωνίτη,  ο  οποίος  φαντάζει  με  τα  γαλανόλευκα  χρώματα  του.

Μέσα  στο  Άγιο  Βήμα  φυλάσσονται   ιερά  κειμήλια,  μερικά  από  τα  οποία  έχουν  ιστορική  και  αρχαιολογική  αξία.  Ένα  «Δισκάριο»  παρουσιάζει  ιδιαίτερο  ενδιαφέρον,  αφού  αποτελεί  δωρεά  του  Πατριάρχη  Κωνσταντινουπόλεως  Γεράσιμου  Γ΄,  προς  την  εκκλησία  της  γενέτειρας  του.  Η   πληροφορία  προέρχεται  από  επιγραφή  που  είναι  πάνω  στο  «Δισκάριο»,  το  οποίο  άγνωστο  πως,  βρίσκεται  στο  ναό  της  Παναγίας  στη  Σιά.  Μια  ανεπιβεβαίωτη,  αλλά  βάσιμη  πληροφορία,  που  μας  δόθηκε  από  το  σημερινό  εφημέριο  του  ναού  της  Παναγίας   στη  Σιά,  αιδεσιμότατο  Παπα  -Ιωάννη,  είναι  ότι  το  «Δισκάριο»  αυτό,  το  έφερε  στη  Σιά  ένας  δάσκαλος  που  καταγόταν  από  την  Πάφο.  Η  επιγραφή  έχει  ως  εξής:

ΑΦΙΕΡΩΜΑ   ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ   ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ   ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

ΕΙΣ   ΤΗΝ   ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ   ΧΩΡΙΟΥ   ΚΕΡΕΠΙΟΥ   ΚΑΘ’  ΗΝ   ΕΓΕΝΝΗΘΗ

 Το  Κερέπι  ήταν  χωριό  στην  επαρχία  Πάφου,  το  οποίο  σήμερα  δεν  υπάρχει,  αφού  διαλύθηκε  στα  τέλη  του  19ου αιώνα.  Βρισκόταν  στην  ανατολική  πλευρά  του  χωριού  Σκούλλη  και  οι  λιγοστοί  κάτοικοι  του, το  εγκατέλειψαν  ένεκα  της  παρουσίας  πολλών   Τούρκων,  που  κατοικούσαν  σε  διάφορα  χωριά  της  περιοχής  και  οι  οποίοι   την  περίοδο  του  1821  και  μεταγενέστερα,  ενοχλούσαν  σοβαρά  τον  ελληνοκυπριακό  πληθυσμό.  Μέχρι  σήμερα  σώζονται  κάποια  χαλάσματα  του  οικισμού,  καθώς  και  η  εκκλησία  του,  που  είναι  αφιερωμένη  στον  Άγιο  Ανδρόνικο. Ο  Πατριάρχης  Κωνσταντινουπόλεως  Γεράσιμος  Γ΄ (1794 – 1797)  όπως  φαίνεται  από  την  πιο  πάνω  επιγραφή,  καταγόταν  από  το  Κερέπι,  στο   ναό  του  οποίου,  όπως  πληροφορούμαστε  από  τον  μακαριστό  συγγραφέα  Ιωάννη  Τσικνόπουλο,  αφιέρωσε   και  μερικά  άλλα  ιερά  κειμήλια.

Πάνω  από  την  κύρια  είσοδο,  εγχάρακτη  επιγραφή  σε  πωρόλιθο,  αναφέρεται  στις  χρονολογίες  οικοδόμησης  του  ιερού  κτίσματος:

ΕΠΙ   ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ   ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ   1884   ΚΑΙ  ΤΕΛΟΣ  1886

ΙΔΙΑ   ΔΑΠΑΝΗ

Το  προαύλιο  της  εκκλησίας  είναι  στρωμένο  με  βουνίσιες  πλακόπετρες,  ακανόνιστου  σχήματος  και  φέρει  πετρόκτιστο  και   καγκελλωτό  περιτοίχισμα.